Iniciativa për ndryshime paqësore (PCi) paraqet një sërë parimesh për punën drejt normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, të zhvilluara dhe të miratuara nga një sërë organizatash të shoqërisë civile. Këto parime përbëjnë një angazhim për të hulumtuar qasje të përbashkëta që shkojnë përtej dialogut Beograd-Prishtinë dhe kontribuojnë për paqen e qëndrueshme në Kosovë, Serbi dhe në të gjithë Ballkanin Perëndimor.
Këto parime janë të dizajnuara për të rritur kontributin e shoqërisë civile në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Në frymën e normalizimit të plotë, ne të nënshkruarit më poshtë, marrim përsipër të:
- Zgjerojmë debatin rreth normalizimit të marrëdhënieve përtej dialogut të lehtësuar nga BE-ja për të përfshirë çështje që, nëse lihen pa vëmendje, do të kenë efekt negativ në marrëdhëniet e ardhshme, përfshirë këtu drejtësinë transicionale, arsimin dhe bashkëpunimin mes njerëzve.
- Krijojmë mekanizma konsultativë për të siguruar përgatitjen e deklaratave të përbashkëta përmes konsultimeve të gjera, përfshirë këtu me komunitetet e prekura, për t’u siguruar që ato bazohen në informata të plota, të sakta dhe me kohë. Në një proces i tillë do të shqyrtohen elementët, si:
- Motivimi – pse një deklaratë e caktuar po lëshohet në atë moment?
- Portretizimi – si i paraqitet audiencës në fjalë motivimi për një deklaratë të tillë?
- Përmbajtja – cilat fusha nuk janë marrë parasysh nga deklarata, sidomos kur bëhet fjalë për komunitetet pakicë?
- Gjuha – a ndodh që përdorimi i fjalëve apo i terminologjisë i vë pa nevojë në antagonizëm marrëdhëniet ndërmjet komuniteteve?
- Mbajmë të hapura kanalet e komunikimit –përfshirë me institucionet qendrore dhe ato lokale – për të ofruar këndvështrime nga komunitete të ndryshme, përfshirë informime konsultative mbi çështje të caktuara, duke e rritur kështu cilësinë e debateve rreth çështjeve që kanë të bëjnë me normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
- Prezantojmë këndvështrime me njeriun në qendër, lidhur me efektet e dialogut Kosovë-Serbi, si ato pozitive, ashtu edhe ato negative, duke u fokusuar në pasojat e padëshiruara ose të paparashikuara gjatë zbatimit të tyre në jetën e përditshme.
- Reagojmë ndaj çështjeve që janë brengë e përbashkët për shoqërinë civile në Kosovë dhe në Serbi (siç janë paditë strategjike kundër pjesëmarrjes publike (SLAPP), shënjestrimi i mediave, OJQ-të me orientim pro qeveritar – GONGO-të, si dhe fondet e donatorëve, etj.), për të krijuar një mjedis më të favorshëm për angazhim qytetar.
- Angazhohemi në avokim të përbashkët dhe të bashkërenduar përballë qeverive qendrore dhe lokale, shto këtu bashkësisë ndërkombëtare, për të promovuar hapa të prekshëm që do të mund të kontribuonin në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
- Lavdërojmë dhe kritikojmë bashkërisht hapat e ndërmarra nga qeveritë qendrore dhe ato lokale, shto këtu bashkësia ndërkombëtare, që ndikojnë pozitivisht ose negativisht në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
- Miratojmë qëndrime që i nxisin komunitetet tona të ndërmarrin hapa proaktivë që kontribuojnë në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, sidomos kur bëhet fjalë për çështjet e integrimit dhe të bashkëpunimit.
- Ndjekim nisma për mbrojtjen e të drejtave të pjesëtarëve më të cenueshëm të shoqërisë, pa marrë parasysh se cilit komunitet i përkasin, përfshirë reagimin ndaj rasteve të gjuhës së urrejtjes që kanë efekt negativ në marrëdhëniet ndërmjet komuniteteve, siç janë mohimi i krimeve të luftës, glorifikimi i kriminelëve të luftës, dhe përdorimi i termave fyes me bazë etnike.
- Rrisim vënien në pah të kontributit të shoqërisë civile në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë përmes promovimit të nismave të njëra-tjetrës, duke promovuar në veçanti historitë pozitive të bashkëpunimit dhe të shkëmbimeve mes njerëzve.
Secili prej këtyre zotimeve mbështetet nga parimi që bazohet në të drejtat e njeriut, se ne do të veprojmë mbi bazën e asaj që është e drejtë, jo sepse presim ose kërkojmë reagim reciprok nga të tjerët. Përveç tjerash, ne i njohim dhe i pranojmë rreziqet që i marrin përsipër akterët e shoqërisë civile kur flasin në publik dhe do të vazhdojmë të jemi të vëmendshëm ndaj kontekstit në të cilin operon shoqëria civile.
Mbështetur nga:
- Aktiv
- Artpolis – Art and Community Center
- Belgrade Center for Security Policy (BCSP)
- Center for Peace and Tolerance (CPT)
- Community Building Mitrovica
- Foundation Heartefact Fund
- Institute for Public Research (IJI)
- Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë
- Kosovo Law Institute (KLI)
- Lawyers’ Committee for Human Rights (YUCOM)
- Local Peace, Leposaviq
- Livrit
- Musine Kokalari Institute for Social Policies
- Naš Svet, Naša Pravila (‘Our World, Our Rules’), Vranje
- New Social Initiative (NSI)
- Professor Vjollca Krasniqi, University of Prishtina
- Rahim Salihi, aktivist i shoqërisë civile, Bujanoc
- Reconciliation Empowering Communities (REC), Mitrovica
- Voice of Roma, Ashkali and Egyptians (VoRAE)
- Youth Initiative for Human Rights – Serbi
- Youth Initiative for Human Rights – Kosovë